POLSKA

ZAMEK CHĘCINY

2024-08-18

ZAMEK CHĘCINY - ŚREDNIOWIECZNA WAROWNIA JAK STATEK NA SKALE

Zamek Królewski w Chęcinach został wzniesiony na przełomie XIII i XIV wieku na wzgórzu o wysokości 360 m n.p.m., jako warownia typu wyżynnego. Dzięki swojemu strategicznemu położeniu, zamek stał się miejscem zjazdów szlachty i roków sądowych, zorganizowanych przez króla Władysława Jagiełłę.

W 1331 roku, tuż przed bitwą pod Płowcami, Władysław Łokietek mianował w zamku swojego syna Kazimierza rządcą Wielkopolski. Po śmierci Łokietka, Kazimierz Wielki rozbudował zamek, czyniąc z niego jedną z najpotężniejszych twierdz na ziemiach polskich. Zamek Chęciński przejął funkcje administracyjne od Małogoszcza, stając się siedzibą starostów grodowych i głównym ośrodkiem powiatowym. W swojej historii zamek pełnił różnorodne funkcje: od rezydencji królewskich, goszczących takie postacie jak księżniczka Adelajda Heska, Elżbieta Łokietkówna, Zofia, małżonka Władysława Jagiełły, po królową Bonę, która zatrzymała się tutaj w drodze do Bari.

Zamek służył również jako więzienie stanu, w którym osadzono m.in. Andrzeja, brata Władysława Jagiełły, oraz Michała Kuchmeistera von Sternberga, wielkiego mistrza krzyżackiego, a także innych rycerzy zakonu. Po zdobyciu Wielkopolski przez Łokietka, zamek stał się siedzibą skarbu koronnego, a w 1318 roku przechowywano tu również skarbiec katedry archidiecezjalnej gnieźnieńskiej. Ostatecznie zamek został przekształcony w siedzibę starostów grodowych oraz siedzibę sądu i kancelarii grodowej, gdzie mieszkali m.in. podsarości, sędzia grodzki, burgrabia, kapelan oraz inni urzędnicy. W najstarszej części zamku, między dwiema cylindrycznymi wieżami, znajdował się dziedziniec z budynkiem mieszkalnym, a do zamku przylegała kaplica pod wezwaniem Dziesięciu Tysięcy Rycerzy Męczenników.

W 1576 roku dziedziniec został obudowany krużgankami, wieżę nadbudowano cegłą, a zamek powiększono o dodatkowy dziedziniec z prostokątną wieżą. Wykuto w skale 100-metrową studnię. W 1607 roku zamek został zdobyty i spalony przez wojska Zebrzydowskiego. Odbudowany w 1657 roku, zamek ponownie został zniszczony przez wojska Rakoczego, a kolejne zniszczenia miały miejsce w 1707 roku podczas wojny ze Szwedami.

Od tego czasu zamek nie powrócił do dawnej świetności, pozostając w ruinie. Jego działa po raz ostatni wystrzeliły w 1787 roku na cześć przejazdu Stanisława Augusta Poniatowskiego przez Chęciny. W czasie I wojny światowej jedna z wież służyła jako rosyjski punkt obserwacyjny, co doprowadziło do jej zniszczenia przez Austriaków. Po II wojnie światowej na jednej z wież utworzono punkt widokowy, a prace renowacyjne zabezpieczyły zamek w formie trwałej ruiny.

Wyprawa Nowy Sącz

Historia Nowego Sącza sięga XIII wieku, kiedy na jego obecnym obszarze znajdowała się wieś Kamienica. Około 1280 roku wieś stała się własnością biskupa krakowskiego, Pawła z Przemankowa. Dzięki jego staraniom, w 1292 roku, na mocy przywileju króla Wacława II, wieś przekształcono w miasto, jedno z nielicznych założonych w Polsce podczas jego panowania. Miasto zostało założone na prawie niemieckim, a jego nazwa pochodzi od sąsiedniego Starego Sącza. Nazwa „Nowy Sandacz” pojawiła się około 1329 roku, a obecna forma została utrwalona pod koniec XVIII wieku. Od początku istnienia miasta istniał silny związek z pobliskim Starym Sączem. Pierwsi osadnicy pochodzili ze Starego Sącza, a klaryski z tamtejszego klasztoru założyły swój zakon także w Nowym Sączu. Miasto uzyskało szereg przywilejów, takich jak organizacja dorocznego jarmarku, prawo bicia własnej monety, pobieranie ceł, prawo miecza oraz monopol na produkcję i sprzedaż piwa w okolicy.

W XIV i XV wieku Nowy Sącz przeżywał okres rozkwitu, stając się ważnym ośrodkiem gospodarczym i kulturalnym. Położenie przy kluczowych szlakach handlowych, w tym tzw. bursztynowym szlaku, sprzyjało rozwojowi rzemiosła i handlu. W 1329 roku, za panowania Władysława Łokietka, Nowy Sącz zawarł układ handlowy z Krakowem, który uregulował handel z Węgrami, a także określił zasady podróży kupców sądeckich do Gdańska przez Kraków.

Miasto rozwijało się dynamicznie także dzięki przywilejom nadawanym przez Kazimierza Wielkiego, który zbudował tu zamek królewski i otoczył miasto murami obronnymi. Nowy Sącz stał się siedzibą kasztelana i starosty oraz ważnym punktem obronnym na południowej granicy Polski. Miasto często gościło monarchów, takich jak Ludwik Węgierski, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, książę Witold i Władysław Warneńczyk. Kazimierz Jagiellończyk wysłał tu swoich synów na nauki, które prowadzili Jan Długosz i Kallimach. Prestiż miasta wzrósł jeszcze bardziej po podniesieniu fary św. Małgorzaty do rangi kolegiaty przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego w 1448 roku i utworzeniu archidiakonatu nowosądeckiego.

XVI wiek przyniósł dalszą prosperity, a Nowy Sącz był jednym z największych płatników podatków w Małopolsce. W czasach reformacji miasto stało się ośrodkiem działalności arian, którzy zdobyli poparcie miejscowej szlachty.

W XVII wieku znaczenie miasta zaczęło maleć z powodu klęsk żywiołowych, epidemii oraz skutków potopu szwedzkiego, kiedy to miasto zostało zniszczone, a następnie odbite przez lokalnych mieszkańców i wojska dowodzone przez braci Wąsowiczów w 1655 roku.

W XVIII wieku, mimo prób ożywienia gospodarczego, Nowy Sącz nie odzyskał dawnej świetności z powodu wojen, pożarów i okupacji. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku, miasto znalazło się pod zaborem austriackim, a jego klasztory zostały zlikwidowane.

Okres autonomii galicyjskiej przyniósł ożywienie gospodarcze i rozwój infrastruktury miejskiej. W XIX wieku, Nowy Sącz stał się ważnym węzłem kolejowym i ośrodkiem kulturalnym. Jednak rozwój miasta został przerwany przez I wojnę światową, mimo że nie doznało ono większych zniszczeń.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Nowy Sącz kontynuował swój rozwój w okresie międzywojennym, stając się ważnym ośrodkiem przemysłowym i kulturalnym. W 1939 roku, przed wybuchem II wojny światowej, liczba mieszkańców wynosiła około 34 tysiące. Niestety, wybuch wojny zahamował rozwój miasta, które zostało okupowane przez Niemców i stało się miejscem działań ruchu oporu.

Po wojnie, Nowy Sącz przystąpił do odbudowy, a dzięki tzw. eksperymentowi sądeckiemu, miasto i region zaczęły się dynamicznie rozwijać. W 1975 roku miasto uzyskało status wojewódzki, co przyczyniło się do dalszego wzrostu. Od 1999 roku Nowy Sącz jest stolicą powiatu w województwie małopolskim.

WIĘCEJ Z TEJ WYPRAWY

WIĘCEJ ZAMKÓW POLSKA

POST A COMMENT


Unreadable text click here to refresh