ZAMEK DĘBNO

Wyprawa Nowy Sącz

Historia Nowego Sącza sięga XIII wieku, kiedy na jego obecnym obszarze znajdowała się wieś Kamienica. Około 1280 roku wieś stała się własnością biskupa krakowskiego, Pawła z Przemankowa. Dzięki jego staraniom, w 1292 roku, na mocy przywileju króla Wacława II, wieś przekształcono w miasto, jedno z nielicznych założonych w Polsce podczas jego panowania. Miasto zostało założone na prawie niemieckim, a jego nazwa pochodzi od sąsiedniego Starego Sącza. Nazwa „Nowy Sandacz” pojawiła się około 1329 roku, a obecna forma została utrwalona pod koniec XVIII wieku. Od początku istnienia miasta istniał silny związek z pobliskim Starym Sączem. Pierwsi osadnicy pochodzili ze Starego Sącza, a klaryski z tamtejszego klasztoru założyły swój zakon także w Nowym Sączu. Miasto uzyskało szereg przywilejów, takich jak organizacja dorocznego jarmarku, prawo bicia własnej monety, pobieranie ceł, prawo miecza oraz monopol na produkcję i sprzedaż piwa w okolicy.

W XIV i XV wieku Nowy Sącz przeżywał okres rozkwitu, stając się ważnym ośrodkiem gospodarczym i kulturalnym. Położenie przy kluczowych szlakach handlowych, w tym tzw. bursztynowym szlaku, sprzyjało rozwojowi rzemiosła i handlu. W 1329 roku, za panowania Władysława Łokietka, Nowy Sącz zawarł układ handlowy z Krakowem, który uregulował handel z Węgrami, a także określił zasady podróży kupców sądeckich do Gdańska przez Kraków.

Miasto rozwijało się dynamicznie także dzięki przywilejom nadawanym przez Kazimierza Wielkiego, który zbudował tu zamek królewski i otoczył miasto murami obronnymi. Nowy Sącz stał się siedzibą kasztelana i starosty oraz ważnym punktem obronnym na południowej granicy Polski. Miasto często gościło monarchów, takich jak Ludwik Węgierski, Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło, książę Witold i Władysław Warneńczyk. Kazimierz Jagiellończyk wysłał tu swoich synów na nauki, które prowadzili Jan Długosz i Kallimach. Prestiż miasta wzrósł jeszcze bardziej po podniesieniu fary św. Małgorzaty do rangi kolegiaty przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego w 1448 roku i utworzeniu archidiakonatu nowosądeckiego.

XVI wiek przyniósł dalszą prosperity, a Nowy Sącz był jednym z największych płatników podatków w Małopolsce. W czasach reformacji miasto stało się ośrodkiem działalności arian, którzy zdobyli poparcie miejscowej szlachty.

W XVII wieku znaczenie miasta zaczęło maleć z powodu klęsk żywiołowych, epidemii oraz skutków potopu szwedzkiego, kiedy to miasto zostało zniszczone, a następnie odbite przez lokalnych mieszkańców i wojska dowodzone przez braci Wąsowiczów w 1655 roku.

W XVIII wieku, mimo prób ożywienia gospodarczego, Nowy Sącz nie odzyskał dawnej świetności z powodu wojen, pożarów i okupacji. Po pierwszym rozbiorze Polski w 1772 roku, miasto znalazło się pod zaborem austriackim, a jego klasztory zostały zlikwidowane.

Okres autonomii galicyjskiej przyniósł ożywienie gospodarcze i rozwój infrastruktury miejskiej. W XIX wieku, Nowy Sącz stał się ważnym węzłem kolejowym i ośrodkiem kulturalnym. Jednak rozwój miasta został przerwany przez I wojnę światową, mimo że nie doznało ono większych zniszczeń.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Nowy Sącz kontynuował swój rozwój w okresie międzywojennym, stając się ważnym ośrodkiem przemysłowym i kulturalnym. W 1939 roku, przed wybuchem II wojny światowej, liczba mieszkańców wynosiła około 34 tysiące. Niestety, wybuch wojny zahamował rozwój miasta, które zostało okupowane przez Niemców i stało się miejscem działań ruchu oporu.

Po wojnie, Nowy Sącz przystąpił do odbudowy, a dzięki tzw. eksperymentowi sądeckiemu, miasto i region zaczęły się dynamicznie rozwijać. W 1975 roku miasto uzyskało status wojewódzki, co przyczyniło się do dalszego wzrostu. Od 1999 roku Nowy Sącz jest stolicą powiatu w województwie małopolskim.