Zamek Chęciny
Polska
Zamek Królewski w Chęcinach został wzniesiony na przełomie XIII i XIV wieku na wzgórzu o wysokości 360 m n.p.m., jako warownia typu wyżynnego. Dzięki swojemu strategicznemu położeniu, zamek stał się miejscem zjazdów szlachty i roków sądowych, zorganizowanych przez króla Władysława Jagiełłę. W 1331 roku, tuż przed bitwą pod Płowcami, Władysław Łokietek mianował w zamku swojego syna Kazimierza rządcą Wielkopolski. Po śmierci Łokietka, Kazimierz Wielki rozbudował zamek, czyniąc z niego jedną z najpotężniejszych twierdz na ziemiach polskich. Zamek Chęciński przejął funkcje administracyjne od Małogoszcza, stając się siedzibą starostów grodowych i głównym ośrodkiem powiatowym. W swojej historii zamek pełnił różnorodne funkcje: od rezydencji królewskich, goszczących takie postacie jak księżniczka Adelajda Heska, Elżbieta Łokietkówna, Zofia, małżonka Władysława Jagiełły, po królową Bonę, która zatrzymała się tutaj w drodze do Bari. Zamek służył również jako więzienie stanu, w którym osadzono m.in. Andrzeja, brata Władysława Jagiełły, oraz Michała Kuchmeistera von Sternberga, wielkiego mistrza krzyżackiego, a także innych rycerzy zakonu. Po zdobyciu Wielkopolski przez Łokietka, zamek stał się siedzibą skarbu koronnego, a w 1318 roku przechowywano tu również skarbiec katedry archidiecezjalnej gnieźnieńskiej. Ostatecznie zamek został przekształcony w siedzibę starostów grodowych oraz siedzibę sądu i kancelarii grodowej, gdzie mieszkali m.in. podsarości, sędzia grodzki, burgrabia, kapelan oraz inni urzędnicy. W najstarszej części zamku, między dwiema cylindrycznymi wieżami, znajdował się dziedziniec z budynkiem mieszkalnym, a do zamku przylegała kaplica pod wezwaniem Dziesięciu Tysięcy Rycerzy Męczenników. W 1576 roku dziedziniec został obudowany krużgankami, wieżę nadbudowano cegłą, a zamek powiększono o dodatkowy dziedziniec z prostokątną wieżą. Wykuto w skale 100-metrową studnię. W 1607 roku zamek został zdobyty i spalony przez wojska Zebrzydowskiego. Odbudowany w 1657 roku, zamek ponownie został zniszczony przez wojska Rakoczego, a kolejne zniszczenia miały miejsce w 1707 roku podczas wojny ze Szwedami. Od tego czasu zamek nie powrócił do dawnej świetności, pozostając w ruinie. Jego działa po raz ostatni wystrzeliły w 1787 roku na cześć przejazdu Stanisława Augusta Poniatowskiego przez Chęciny. W czasie I wojny światowej jedna z wież służyła jako rosyjski punkt obserwacyjny, co doprowadziło do jej zniszczenia przez Austriaków. Po II wojnie światowej na jednej z wież utworzono punkt widokowy, a prace renowacyjne zabezpieczyły zamek w formie trwałej ruiny.
