Romantyczna perła Moraw, dawna siedziba zakonu krzyżackiego
W malowniczym krajobrazie środkowych Moraw, niedaleko Ołomuńca, wznosi się jeden z najbardziej bajkowych i rozpoznawalnych zamków Czech – Zamek Bouzov. Jego potężne mury, strzelista wieża i styl neogotycki przyciągają rokrocznie tysiące turystów, miłośników historii i filmowców. Choć jego obecny wygląd przywołuje skojarzenia z zamkami z baśni braci Grimm, to historia Bouzova sięga głęboko w średniowiecze, a jego dzieje są ściśle związane z potęgą zakonu krzyżackiego, burzliwymi losami XIX-wiecznego odrodzenia romantyzmu i XX-wiecznym konfliktem ideologicznym.
Pierwsze pisemne wzmianki o zamku Bouzov pochodzą z początku XIV wieku, jednak archeologiczne badania wskazują, że niewielka warownia istniała tu już w drugiej połowie XIII wieku. Została wzniesiona na wyniosłym wzgórzu, skąd możliwe było kontrolowanie szlaków handlowych i ochrony regionu Litovelskiego Pomorza (Litovelské Pomoraví). Jej pierwszym znanym właścicielem był Búz z Búzova – rycerz, od którego imienia pochodzi nazwa zamku.
Na przestrzeni XIV i XV wieku Bouzov przechodził w ręce różnych czeskich rodów szlacheckich, m.in. Kunštátów i Podiebradów. W tym czasie zamek rozwijał się, przybierając formę gotyckiej twierdzy z donżonem, murami obronnymi i zabudowaniami mieszkalnymi. W XV wieku przeszedł rozbudowę w duchu późnego gotyku i wczesnego renesansu, stając się bardziej komfortową rezydencją.
Jednym z najważniejszych etapów w historii zamku był moment, kiedy pod koniec XVII wieku został zakupiony przez Zakon Krzyżacki (pełna nazwa: Zakon Szpitala Najświętszej Marii Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie – Ordo Teutonicus). Zamek stał się własnością zakonu i miał służyć jako jedna z rezydencji wielkich mistrzów.
Prawdziwa transformacja zamku nastąpiła na przełomie XIX i XX wieku, kiedy wielki mistrz Zakonu Krzyżackiego – arcyksiążę Eugeniusz Habsburg – podjął decyzję o gruntownej przebudowie Bouzova w duchu neogotyckim. W latach 1895–1910 zamek został niemal całkowicie przebudowany według projektu wiedeńskiego architekta Georga von Hauberrissera, znanego z neogotyckiego ratusza w Monachium.
Nowy Bouzov stał się spektakularnym przykładem romantycznego stylu, łączącego elementy gotyku, renesansu i fantazji średniowiecznej. Powstały charakterystyczne wieże (w tym dominująca, 60-metrowa wieża widokowa), ozdobne wykusze, malowane stropy, rzeźbione portale i bogato zdobione wnętrza. Głównym założeniem było stworzenie nie tylko funkcjonalnej rezydencji, ale także symbolu chwały Zakonu Krzyżackiego – miejsca reprezentacyjnego, historycznego i ideowego.
Zamek został wyposażony w nowoczesne, jak na tamte czasy, udogodnienia – instalację wodociągową, kanalizację i system ogrzewania. Równocześnie zachowano historyzujące elementy, jak sala rycerska, prywatna kaplica zamkowa św. Jerzego czy bogata biblioteka.
Po upadku monarchii habsburskiej w 1918 roku, zamek pozostawał formalnie własnością Zakonu Krzyżackiego, którego siedziba znajdowała się w Bruntálu. Sytuacja zmieniła się drastycznie po dojściu nazistów do władzy w Niemczech i wkroczeniu wojsk hitlerowskich do Czech w 1939 roku. Bouzov został znacjonalizowany przez władze III Rzeszy i skonfiskowany przez Heinricha Himmlera – szefa SS – który planował uczynić z niego siedzibę elitarnej organizacji esesmańskiej, wzorowanej na dawnych zakonach rycerskich. Część wnętrz została zmodyfikowana, jednak planów Himmlera ostatecznie nie zrealizowano.
Po zakończeniu II wojny światowej Bouzov przeszedł na własność państwa czechosłowackiego. W czasach komunizmu nie zwrócono go Zakonowi Krzyżackiemu, a zamek stał się jednym z najbardziej znanych muzeów i atrakcji turystycznych w Czechach. Dzięki wcześniejszym restauracjom przetrwał bez większych zniszczeń, zachowując swoją baśniową formę.
Obecnie Zamek Bouzov jest jedną z ikon czeskiej turystyki. Otwarty jest dla zwiedzających przez większą część roku, oferując różnorodne trasy – od historycznych sal i kaplicy, przez apartamenty arcyksięcia Eugeniusza, aż po wystawy broni, dzieł sztuki sakralnej i dokumentów zakonnych. Zamek otacza piękny park krajobrazowy, a z wieży rozciąga się widok na wzgórza Moraw.
Zamek był też scenerią dla wielu filmów – zarówno czeskich, jak i międzynarodowych. Pojawił się m.in. w kultowej czeskiej baśni „O księciu Bajaja”, a także w produkcjach niemieckich i włoskich. Jego bajkowy wygląd sprawia, że często wybierany jest jako plener dla wydarzeń kulturalnych, festynów średniowiecznych i ślubów.
Zamek Bouzov to nie tylko architektoniczny majstersztyk neogotyku i romantyzmu, ale przede wszystkim miejsce, w którym splatają się dzieje Czech, Zakonu Krzyżackiego i europejskiej historii nowożytnej. Z jednej strony stanowi świadectwo militarnych i duchowych ambicji średniowiecza, z drugiej – pomnik XIX-wiecznego marzenia o rycerskich ideałach, porządku i heroizmie.
Jest żywym dowodem na to, że nawet budowle silnie zideologizowane i wykorzystane w różnych kontekstach politycznych mogą – dzięki zachowaniu i konserwacji – służyć edukacji, kulturze i pamięci historycznej. Bouzov nie tylko przyciąga swoją urodą, ale również zmusza do refleksji nad przeszłością i wartościami, które przez wieki towarzyszyły europejskiej tożsamości.
Kromierzyż, malownicze miasto o bogatej historii, swój początek zawdzięczało osadnictwu targowemu, rozwijając się na skrzyżowaniu istotnych szlaków handlowych. W XII wieku, w okresie kolonizacji kościelnej, stało się majętnością biskupów ołomunieckich. Otrzymując prawa miejskie w drugiej połowie XII wieku, miasto doznało jednak ogromnych zniszczeń podczas wojen religijnych w XIV wieku.
Po roku 1848, kiedy to Kromierzyż było areną ustawodawczych obrad cesarskiego sejmu, nastał okres dynamicznego rozwoju, który zaowocował osiągnięciem przez miasto szczytu kulturalnej i artystycznej świetności. Jednak Kromierzyż nie tylko fascynuje swoją historią i architekturą, ale także otaczającą go przyrodą, bogatą w atrakcje. Corocznie jest miejscem licznych festiwali muzycznych, wystaw, konferencji i kongresów.
Pałac w Kromierzyżu, wzniesiony w XVII wieku na starszych fundamentach, stanowi wyjątkowy przykład średniowiecznej barokowej rezydencji arystokratycznej, otoczonych pięknymi ogrodami: Ogród Pałacowy (Podzámecká zahrada) w naturalnym parku krajobrazowym o charakterze angielskim oraz wczesnobarokowy Ogród Kwiatowy (Květná zahrada).
Ten malowniczy zespół pałacowy i ogrodowy został w 1998 roku wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO, co podkreśla jego niezwykłą wartość historyczną i kulturową. Oferując wspaniałe widoki na zamek i otaczające je ogrody, Kromierzyż zachwyca swoją niepowtarzalną atmosferą i pięknem, przyciągając licznych turystów z całego świata.
Zamek Šternberk
Pierwsza pisemna wzmianka pochodzi z 1269 roku, ale zamek został założony po połowie XIII wieku przez Zdeslava ze Šternberka, który zasłużył na uniknięcie najazdu Kumanów w 13 roku i który został nagrodzony tytułem królewskiego kelnera i został zaopatrzony w lokalne otoczenie. W 1253 »
Zamek Bouzov
Świadectwa historyczne wskazują na istnienie zamku na wzgórzu w Bouzovie już na początku XIV w. Pierwszym udokumentowanym właścicielem był bliżej nieznany Buz z Buzova – wzmianka o nim pochodzi z 1317 r. W ciągu kilku następnych stuleci zamek często zmieniał właścicieli. W II poł. »
Zamek Pernštejn
Pernštejn – średniowieczny zamek na terenie miejscowości Nedvědice w Czechach, w kraju południowomorawskim; jeden z najlepiej zachowanych zamków w Czechach. Od XIII wieku była to siedziba rodu Pernštejnów. »
Zamek Hluboká nad Vltavou
Zamek Hluboká to naprawdę wyjątkowe miejsce, które przyciąga zarówno miłośników historii, romantyków, jak i fanów sportu. Jego neogotycka architektura sprawia, że często jest uważany za najpiękniejszy zamek w Czechach. Początkowo zamek Hluboká pełnił funkcję strażnicy i został »
Zamek Hradec nad Moravicí
Za Opawą, w miasteczku Hradec nad Moravicí (polska nazwa Grodziec Golęszycki), znajduje się bardzo ciekawy zespół pałacowo-zamkowy. Zamek stał tam już w czasach gotyku, ale na przełomie XVI i XVII wieku został przebudowany w stylu renesansowym. Jego właścicielem od 1733 roku byli ksią »
Zamek Helfštýn
Helfštýn – jeden z największych zamków w Czechach, położony w miejscowości Týn nad Bečvou niedaleko Lipníka nad Bečvou. Zamek został założony pod koniec XIII wieku przez Bedřicha z Linavy. W następnych wiekach należał do majątku kilku szlacheckich rodów, przede wszystkim moraws »
Zamek Vranov nad Dyjí
Zamek, który znamy w dzisiejszej postaci, powstał w wyniku przebudowy średniowiecznego zamku, o którym pierwsze wzmianki pochodzą z ok. 1100 roku. Zamek miał za zadanie obronę granicy Moraw, którą od niepamiętnych czasów stanowiła rzeka Dyje. Później, w XVII wieku, ówcześni właści »
Zamek Veveří
To gotycki zamek królewski, który służył również jako dworek myśliwski. Zamek był w posiadaniu różnych rodzin szlacheckich, a jego historia przeplata się z wieloma mitami i legendami. Dziś jest obiektem licznych wydarzeń kulturalnych i społecznych. U podnóża zamku znajduje się prz »
Zamek Sovinec
Na występie skalnym wśród malowniczych wzgórz Niskiego Jesionika ( Nízký Jeseník) wznosi się dumnie zamek Sovinec, który na przestrzeni stuleci był areną pełnej sprzeczności czeskiej historii. Powstała o sto lat wcześniej budowla stała się w XV wieku ważną husycką warownią. Po r »
Zamek Loket
Zamek Loket to malowniczy zamek wznoszący się nad rzeką Ohře w Czechach Zachodnich. Zbudowany w XIII wieku w stylu romańsko-gotyckim, zamek Loket był świadkiem wielu wydarzeń historycznych. Jego położenie na skalistym cyplu nad rzeką sprawia, że prezentuje się jak z bajki. Zamek jest po »
Zamek Frýdlant
Zamek Frýdlant to jedno z najważniejszych i największych zabytkowych miejsc w północnych Czechach, przyciągającego wielu turystów. Pierwotnie gotycki zamek został przekształcony w renesansowy pałac, który obecnie zachwyca gości pięknymi wnętrzami i kolekcjami o ogromnym znaczeniu hist »
Zamek Hrubá Skála
Renesansowy zamek był zbudowany na skałach piaskowcowych w miejscu średniowiecznego zamku z XIV wieku. W 1804 roku powstał tu park angielski, a w 1859 roku zamek przywrócono do stylu gotyckiego. Zachodnią część placu przed zamkiem zamyka nowogotycki kościół św. Józefa. Zamek stoi na d »
Zamek Kost
Zamek Kost to jedna z największych i najlepiej zachowanych gotyckich średniowiecznych warowni obronnych jakie spotkać można na terenie Republiki Czeskiej. Budowla ta wzniesiona została w połowie XIV wieku na polecenie Beneša z Vartemberka. Twierdza usytuowana została na malowniczym wzniesien »
Pałac Sychrov
Dawny barokowy pałac swój współczesny neogotycki wygląd zawdzięcza księciu z francuskiego rodu Rohan. Pałac jest jedną z najważniejszych budowli w stylu francuskiego romantycznego neogotyku. Jest udostępniony publiczności w znacznym zakresie, więc jego zwiedzenie to doskonała okazja, »
Zamek Karlštejn
Zamek Karlsztejn - Hrad Karlštejn jest najsłynniejszym czeskim zamkiem i jednym z symboli Królestwa Czeskiego oraz jednym z piękniejszych zamków w Europie. Jest to jedna z największych atrakcji turystycznych Czech i jedyną jego wadą jest ... niesamowita popularność - w lecie to miejsce jes »
Zamek Křivoklát
Królewska siedziba została wybudowana w XIII wieku jako ostoja panującego rodu Przemyślidów, później służyła też jako więzienie państwowe Pośród zalesionych wzgórz jaśnieje bielą wysoka cylindryczna wieża starodawnego zamku z potężnymi umocnieniami. Ze względu na dogodne poło »
Zamek Český Šternberk
Zamek Český Šternberk znajduje się w miejscowości o tej samej nazwie, w Kraju Středočeském, powiat Benešov, 20 km na wschód od Benešova. Od ponad 760 lat zamek stanowi dominantę krajobrazu środkowego biegu rzeki Sázavy. Posadowiony na stromym, skalnym brzegu Sázavy, nazywany był prze »
Zamek Konopiszte
Majestatyczny Zamek Konopiszte znajduje się w środkowych Czechach w pobliżu miejscowości Benešov oddalonej o około 50 km na południowy-wschód od Pragi. Warownia wzniesiona została prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku na polecenie biskupa Tobiasza z Beneszowa. W XVII wieku zamek sta »
Zamek Mníšek pod Brdy
Pierwsza pisemna wzmianka zaś znajduje się w dokumencie Maiestas Carolina cesarza i króla Karola IV (1316-1378). Władca nakazał w nim, aby twierdza i miasteczko Mniszek na zawsze pozostał w majątku korony i był tylko wypożyczany na określony czas zasłużonym dla niej ludziom. Wcześniejs »
Zamek Kokořín
Zamek Kokořín został zbudowany w XIV wieku na skraju majątku panów Dubá przez Hynka Berkę z Dubá. Następnie, w około połowie XIV wieku, zamek przestał być używany. Ze względu na brak napraw i konserwacji przez 16 lat od założenia, popadł w ruinę i stał się niezamieszkalny. W ok »
Zamek Žleby
Nad rzeką Doubrava, nad wioską Žleby góruje majestatyczny zamek, który ma taką samą nazwę jak miejscowość w której stoi. Pierwsza pisemna wzmianka o zamku pochodzi w 1289 roku, kiedy to budowla należała do Jindřicha z Lichtenburka. Pierwotnie gotycki zamek przeszedł wiele rekonstrukcj »
Zamek Vimperk
Zamek Winterberg, położony na ważnym szlaku z Pragi do Pasawy, ma bogatą historię i przeszedł wiele zmian właścicieli i przebudów. Zamek ten został zbudowany w około połowie XIII wieku i po raz pierwszy pojawił się w źródłach pisanych w 1264 roku, związany z Purkartem z rodu panów »
Zamek Orlík nad Vltavou
Pierwotny zamek zbudowano około połowy XIII wieku, a więc w czasach króla Wacława I, albo z inicjatywy jego następcy, Przemysła Ottokara II, w celu ochrony drogi z Milevska do Mirovic, powyżej brodu na lewym brzegu Wełtawy, gdzie pobierano opłaty celne na rzece. Pierwsza wzmianka o ich pob »
Zamek Náchod
Gotycki zamek z XIII w. przebudowany przez włoskich architektów w XVI i XVII wieku w stylu renesansowym. Wnętrza mieszczą cenne zbiory gobelinow flamandzkich, bibliotekę zamkową, galerię obrazow rodu Piccolominow. Wieża zamkowa jest dobrym punktem widokowym. Park francuski z egzotycznym drze »
Zamek Kunštát
Gotycki zamek, jeden z najstarszych morawskich zamków, stopniowo przebudowywany na renesansowy i barokowy zamek. Dostępne wnętrza prezentują odwiedzającym zamek kulturę życia ostatnich arystokratycznych właścicieli i najstarsze pomieszczenia pierwotnego zamku. Cenny kompleks zabudowań zamk »
Zamek Jánský Vrch
Zamek Jánský Vrch wznosi się na skalistym wzgórzu ponad miastem Javorník, będącym najbardziej wysuniętym na północ punktem Kraju Północnomorawskiego. Historia zamku związana jest z biskupstwem wrocławskim, które od 1348 r. było właścicielem obiektu i dóbr jeseníckich. Trasy zwied »
Zamek Velké Losiny
Oryginalna gotycka twierdza wodna została przebudowana w drugiej połowie 16 wieku na renesansowy zamek z arkadowym dziedzińcem. Siedziba przeszła kilka przebudów, jedna z najważniejszych miała miejsce na początku 18-go wieku, kiedy dodano barokową kaplicę z freskami Jana Kryštofa Handkego »
Zamek Hrubý Rohozec
Zamek Hrubý Rohozec należy do dominant i najstarszych zabytków budowlanych Turnovska. Został założony w drugiej połowie XIII wieku, w przeszłości był kilkakrotnie przebudowywany. Służył jako siedziba rodowa Vartenberków, Krajířów i Desfoursów. Obecnie Hrubý Rohozec jest dostępny »
Zamek Jindřichův Hradec
Budowa średniowiecznego zamku, zwanego "Novum castrum" (Nowy Zamek) w najstarszym raporcie historycznym z 1220 roku, związana jest z imieniem Jindřicha Vítkovca, założyciela niezależnej linii Vítkov panów hradeckich, używającego herbu ze złotą różą na niebieskim polu. Zbudowano wówc »
Pałac Lednice
Pałac Lednicki – neogotycki pałac znajdujący się w Lednicach w kraju południowomorawskim, w Czechach, przy granicy z Austrią, kilkadziesiąt kilometrów od Brna. Jest on jednym z najważniejszych zabytków kompleksu lednicko-valtickiego. Dawniej na miejscu dzisiejszego pałacu stała twier »
Zamek Grabštejn
Zamek Grabštejn wznosi się na skalistym wzniesieniu niedaleko miasta Hrádek nad Nisou w kraju libereckim, na północy Republiki Czeskiej. W przeszłości zamek ten był punktem obserwacyjnym szlaku prowadzącego do Czech i punktem granicznym, gdzie i dziś spotykają się granice trzech państw »
Zamek Rožmberk
Rožmberk – zamek w miejscowości Rožmberk nad Wełtawą w powiecie Czeski Krumlov w kraju południowoczeskim w Czechach. Obecnie jest własnością państwa i jest zarządzany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa. Jest otwarty dla publiczności. Jest chroniony jako narodowy zabytek kultury Republ »
Zamek Český Krumlov
Zamek Český Krumlov – zamek znajdujący się w mieście Český Krumlov w południowych Czechach. Jego początki sięgają 1240 roku, kiedy pierwszy zamek został zbudowany przez rodzinę Witigonen, głównej gałęzi potężnego rodu Rosenberg. Zamek w tym miejscu był założony przed 1250 ro »
Zamek Červená Lhota
Życie toczy się w murach zamku Červená Lhota od 600 lat. W tym czasie zamek kilkakrotnie znacząco zmieniał swoje oblicze. Po raz pierwszy było krótko po 1530 roku, kiedy to miejscowa średniowieczna twierdza, udokumentowana na piśmie w 1465 roku, została zakupiona przez rycerza Jana Káb »
Zamek Bitov
Warownia została wzniesiona w XI wieku, co czyni ją jednym z najstarszych zamków w Republice Czeskiej. Usytuowana na wysokiej skarpie nad rzeką Dyją, pełniła ważną rolę jako punkt obronny na południowej granicy państwa czeskiego. Po wygaśnięciu rodu Przemyślidów w 1306 roku zamek prz »
Zamek Buchlov
Zamek Buchlov to jedna z najstarszych i najpotężniejszych królewskich warowni na Morawach, położona malowniczo na szczycie zalesionego wzgórza w paśmie górskim Chřiby, w pobliżu miejscowości Buchlovice w kraju zlińskim. Jego początki sięgają pierwszej połowy XIII wieku, kiedy został »